„Síldin kemur og síldin fer“
Svipull er sjávarafli – góð og slæm síldarsumur skiptust á þótt hin góðu hafi verið tíðari. Eftir lélega síldveiði á árunum um og eftir 1950 fór síldin að veiðast sem aldrei fyrr, því Íslendingar höfðu haft forystu um að þróa nýja og afkastameiri veiðitækni, sem aðrar þjóðir tileinkuðu sér síðar.
Á þessum árum veiddist síldin æ meir austur af landinu og árið 1965 tók alveg fyrir veiðar við Norðurland vegna sjávarkulda. Gömlu síldarbæirnir fyrir austan risu upp sem ný stórveldi í síldarútveginum, en ævintýrið stóð ekki lengi.
Árið 1969 hvarf síldin. Hinn stóri norsk-íslenski síldarstofn var ofveiddur og ábyrgðina báru mestu síldveiðimenn þess tíma, Norðmenn, Íslendingar og Sovétmenn.
Hvarf síldarinnar varð íslensku síldarbæjunum og þjóðinni allri mikið áfall í atvinnu- og efnahagslegu tilliti. Á þessum árum hafði allt að helmingur útflutningsteknanna verið af síldarafurðum og þjóðin búið við mikla hagsæld.
Hinn gullni tími síldarævintýrisins var að baki.
Síldarbæirnir
Þeir staðir sem síldin setti verulega mark sitt á eru Bolungarvík, Ingólfsfjörður, Djúpavík, Skagaströnd, Dalvík, Hjalteyri, Akureyri og nágreni. Dagverðareyri og Krossanes, Húsavík, Raufarhöfn, Þórshöfn, Vopnafjörður, Seyðisfjörður, Neskaupstaður, Eskifjörður og Reyðarfjörður.
Hvergi hafði síldin þó slík áhrif sem á Siglufirði.
Síldin á Sigló
Siglfirðingar tala oft um tvö landnám Norðmanna, hið fyrra þegar Þormóður rammi nam Siglufjörð um 900, og hið síðara árið 1903. Þá hófust hinar miklu norsku síldveiðar, sem leiddu til þess að í Siglufirði byggðist frægasti síldarbær í heimi.
Á 40 árum varð lítið og fámennt þorp að fimmta stærsta bæ landsins með yfir 3000 íbúa. Allt snerist í kringum síldina. Hún var söltuð á 23 söltunarstöðvum og brædd í 4 verksmiðjum.
Lengst af var Siglufjörður einhver mikilvægasta höfn landsins og nokkrum sinnum fór síldarútflutningur frá Siglufirði yfir 20% af öllum útflutningi landsmanna.
Í þessum „Klondyke Atlantshafsins“ ríkti hin sanna gullgrafarastemning síldarævintýrisins. Síldarspekúlantar komu og fóru, ýmist vellauðugir eða blásnauðir og verkafólk í tugþúsundatali sótti þangað atvinnu í gegnum tíðina.
Í brælum lágu þar hundruð síldarskipa af mörgu þjóðerni. Fólksmergðin í bænum var stundum eins og á strætum stórborga og óvíða var mannlífið litríkara eða fjörugra.
Heimild Síldarminjasafn Íslands.
og nat.is
