Skaginn milli Öxarfjarðar og þistilfjarðar er ónefndur en oftast er talað um að fara fyrir Sléttu, þegar 
ekið með ströndum fram á þessum norðaustasta hluta landsins. Fjöllin þar eru allt að 400 m há og að vestanverðu eru þau aðallega úr móbergi en að austanverðu ber á blágrýtisfjöllum í bland. Rauðinúpur á vestanverðum skaganum er ekki nema 73 m hár. Rauða blæinn fær hann af gjalli, sem bendir til fornrar eldstöðvar. Þar er iða björgin af svartfugli og nyrztu súlubyggð landsins. Flestir bæir á Sléttu eru í eyði. Fyrrum íbúar lifðu m.a. af sjósókn og fiski úr fjölda vatna inn til heiða og með ströndum fram.
Hraunhafnartangi er nyrsti hluti landsins. Heimskautsbaugurinn er aðeins þremur km norðar. Á 
söguöld er talað um skipakomur og brottfarir frá Hraunhöfn, þar sem skipalægi þótti hentugt að lenda í náttúrulegri höfn. Fóstbræðrasaga segir okkur frá vígi Þorgeirs Hávarssonar á tanganum. Þar var búkur hans dysjaður en hausinn var fluttur annað. Síðan þá hefur verið venja að bæta grjóti í dysina, sem stækkar ár frá ári.
Undir Sléttu er grágrýti frá ísöld og ofan á honum eru móar og mýrar líkt og í freðmýrum heimskautslanda. Blikalónsdalur er grunn lægð í landslaginu, sem liggur um hana miðja frá suðri til norðurs. Hún er leifar misgengisdals, líkt og við sjáum greinilegar á núverandi eldvirkum svæðum landsins, s.s. á Þingvöllum, á Reykjanesi og víðar. Dalurinn er u.þ.b. 20 km langur og skiptir Sléttu í austur- og vesturhluta. Að vestanverðu eru fjöldi stöðuvatna, tjarna áa og lækja og gróin mýradrög á milli blásinna mela. Austan Blikalónsdals eru þurrlendir móar á stangli. Síðasta heiðarbýlið, sem fór í eyði á Sléttu var Hrauntangi við Ormarsá á austurhlutanum (1943). Jón Trausti, skáld og rithöfundur, óx þar úr grasi.
Rauðinúpur er 75 m hátt bjarg með stóra gígskál á norðvesturhorni Melrakkasléttu. Hann er eldfjall, sem gaus síðla á ísöld. Viti stendur á núpnum og í honum er urmull af bjargfugli, sem er lítið nytjaður, enda er bjargið sprungið og hættulegt sigmönnum. Stór drangur, Karl (eða Jón Trausti), stendur norðaustan við hann. Útsýni er mikið af núpnum, en þangað er 14-15 km leið frá þjóðveginum. Hún liggur um Grjótnes. Þaðan er aðeins jeppafært.
Núpskatla er austan Rauðanúps á eiði milli Kötluvatns og sjávar. Guðmundur Magnússon (1873-1918; Jón Trausti), rithöfundur, ólst þar upp. Fyrsta bók hans var „Ferðaminningar” (1905) og fyrsta skáldsagan „Halla” (1906).
Raufarhöfn er síminnkandi sjávarþorp austan til á Sléttu og jafnframt hið nyrzta á landinu. Fyrrum var þar mesti síldarsöltunarstaður landsins og ein helzta útflutningshöfnin. Enn þá sjást minjar um þessa liðnu gósendaga í þorpinu.
Bæklingar um gönguleiðir í Kelduhverfi, þjóðgarðinum og á Melrakkasléttu fást í aðalmiðstöð þjóðgarðsins í Ásbyrgi.
Vötn á Melrakkasléttu:
Æðarvatn
Oddastaðavatn
Sigurðarstaðavatn
Hraunhafnarvatn
Blikalón
Ytra Deildarvatn
