Melar í Leirár- og Melasveit voru fyrrum bústaður Melamanna, sem voru komnir af Reykhyltingum
.
Til þeirra er rakin Melabók Landnámu og af þeim féllu fjórir menn í Bæjarbardaga.
Melar urðu snemma prestsetur og eignir kirkjunnar voru Eystra-Súlunes, báðir Skorholtsbæirnir, Arkarlækur, England, skógur undir Hafnarfjalli, Seleyri og önnur ítök. Bjarni Arngrímsson (†1821), brautryðjandi í garðrækt, skildi eftir sig tvö rit um hana til leiðbeiningar.
Langafi Vigdísar Finnbogadóttur, forseta, séra Jakob Finnbogason, var prestur þar. Einn forkvöðla um stofnun fornminjasafns, séra Helgi Sigurðsson (†1888), var síðasti prestur að Melum, því kirkjan var lögð af 1883 og lögð til Leirársóknar. Ágangur sjávar var og er mikill á jörðina, þannig að bæði kirkjugarður og fyrrum bæjarstæði hvarf í sjó. Við sjóinn eru allt að 30 m háir móbergsbakkar með 12.000 ára skeljaseti.
Á jörðinni er ein hinna mörgu, svokölluðu dómhringahleðslna.
