Leirá í Leirár- og Melasveit var löngum kirkjustaður og höfðingjasetur.
Þar sat Árni Oddsson (1592-1665) lögmaður eftir 1630 og við embættinu tók Bauka-Jón 1666 og hafði mikið umleikis að Leirá til 1684. Hann varð að sverja af sér galdra á héraðsþingi og átti ólögleg viðskipti með tóbak við frænda sinn Torfa Hákonarson, sem var á hollenzkri duggu, og var dæmdur frá embætti 1672. Jón fór til Danmerkur í kjölfar þessara atburða og fékk bréf til Brynjólfs biskups um að Jón skyldi vígður varabiskup að Hólum, sem biskup gerði sér þvert um geð 1874. Jón tók við Hólastól 1684 við lítinn fögnuð klerka, sem fundu honum flest til foráttu, hæfileikaskort, galdra, smygl og tóbaksokur.
Hann var stöðugt í útistöðum við landseta vegna kúgunar og ofbeldis og stóð lengi í margs konar vafasömum viðskiptum þar til hann geispaði golunni 1690.Sonarsonur Bauka-Jóns, Magnús Gíslason, keypti Leirá 1745. Ólafur Stephensen og sonur hans Magnús bjuggu á Leirá til 1803. Magnús lét flytja prentsmiðjuna frá Hrappsey til Leirárgarða. Hún var kennd við Landsuppfræðingafélagið og var í gangi á árunum 1795-1816. Þar var prentaður fjöldi rita en þekktust var Leirgerður, messusöngs- og sálmabók. Magnús reyndi að yrkja sálma en þótti geta margt annað betur. Prentsmiðjan var flutt að Beitistöðum, þegar Leirá skemmdi hús í flóði. Jón Thoroddsen (1818-1868) sat að Leirá sem sýslumaður Borgfirðinga. Hann er kunnur fyrir bækurnar Piltur og stúlka, Maður og kona og tvær ljóðabækur.
Oddur lögmaður Sigurðsson (1681-1741) fæddist á Staðarstað. Hann var velmenntaður, drykkfelldur og ofbeldisfullur maður. Um síðir var hann dæmdur frá embætti og eignum 1725. Hann fékk uppreisn æru með konungsbréfi fimm árum síðar, bjó að Leirá, þar sem hann lézt. Síðasti hluti þjóðsögunnar um Galdra-Loft gerist að Staðarstað.
