SIGRÍÐUR TÓMASDÓTTIR
Sigríður Tómasdóttir fæddist í Brattholti 24 febrúar 1874 og bjó þar til dauðadags. Bærinn var í alfaraleið þeirra, sem komu til að skoða Gullfoss, þannig að stundum var gestkvæmt. Systrunum í Brattholti þótti vænt um fossinn og voru oft leiðsögumenn gestanna. Þær gerðu fyrsta göngustíginn við fossinn. Sigríði gafst ekki kostur á skólagöngu, en hún var vel að sér, lesin og listræn og talsver kvað að hannyrðum hennar og teikningum.
Um aldamótin 1900 vaknaði áhugi erlendra auðmanna á virkjun vatnsfalla á Íslandi. Breti nokkur fékk áhuga á Gullfossi og bauð Tómasi, föður Sigríðar, 50.000.- kr. fyrir hann, en hann svaraði: „Ég sel ekki vin minn”. Síðar komst fossinn í hendur manna, sem vildu virkja hann. Þá hófst barátta Sigríðar fyrir friðun fossins. Andstæðingar hennar voru margir valdamestu og ríkustu menn landsins, en hún lét ekki bugast og lagði á sig mörg og löng ferðalög til að reyna að sannfæra valdhafana í Reykjavík. Þegar svo var komið, að málið virtist tapað, hótaði Sigríður að steypa sér í fossinn. Úr því varð ekki, því henni tókst með aðstoð lögfræðings síns, Sveins Björnssonar,(Síðar fyrsti forseti Íslands) að fá samningnum rift, þegar leigugjald barst ekki, og Gullfoss komst í eigu ríkisins.
Sigríður lézt árið 1957 og var grafin í Haukadal. Hún verður ætíð í heiðri höfð sem bjargvættur Gullfoss. Minnismerki hennar við fossinn er verk Ríkharðs Jónssonar.
