Svarfaðardalsá er nokkuð vatnsmikil en lygn, sérstaklega, þegar nær dregur ósum. Hún flæðir reglulega 
yfir bakka sína og skilur eftir frjósaman jarðveg á dalbotninum. Svarfaðardalur slapp ekki við framræslu á sínum tíma fremur en aðrir landshlutar og hefur líka látið á sjá vegna þessara vafasömu jarðarbóta. Árið 1972 var neðsti hluti árinnar með óshólmum og bökkum friðlýstur. Bændum og landeigendum verður seint þökkuð þessi framsýni. Friðlýsingin felur í sér, að ekki má raska landinu á neinn hátt, skotveiði og eggjataka er bönnuð. Ómetanlegrar þekkingar um svæðið hefur verið aflað með starfi vísindamanna.
Friðland Svarfdæla við bæjardyr Dalvíkur er einstök náttúruperla fyrir alla, sem hafa áhuga á dýralífi og gróðri. Þarna verpa að staðaldri 30 tegundir fugla og votlendisgróðurinn er afar fjölbreyttur.
