Íslenzki fjárhundurinn kom til landsins með norrænum landnemum. Hann aðlagaðist nýjum heimkynnum og varð ómissandi við smalamennsku og gæzlu kvíaáa. Hann er harðger, glaður og vingjarnlegur með ljúfa lund. Hann er óragur, viljugur og námfús fjárhundur, sem með glaðværu gelti sínu létti mörgum smalanum sporin og launaði tryggð hans og húsbóndahollustu með bita af nestinu sínu. Hann er einnig góður varðhundur án þess að vera árásargjarn, en veiðieiginleikar eru ekki áberandi í fari hans. Hann er meðalstór með sperrt eyru, hringað skott og fjárspora (tvöfalda spora) á afturfótum. Síkvik eyrun undirstrika áhuga og hugarástand hans og dökkleit augun eru greindarleg og fjörleg. Hárafar er mjög mismunandi, ýmist snöggt eða loðið en ávallt þétt og hrindir vel frá sér vætu. Litbrigði eru með ýmsu móti, en þó skal einn aðallitur alltaf vera ríkjandi. Aðallitir eru gulir í ýmsum blæbrigðum, frá ljósgulum til dökkrauðguls, leirhvítur, mórauður, grár og svartur. Hvítt fylgir alltaf aðallit og svartir hundar eiga að vera þrílitir.
Þegar ljóst var að stofninn var í útrýmingarhættu, stofnuðu nokkrir áhugamenn um verndun íslenzka fjárhundsins Hundaræktarfélag Íslands árið 1969. Frá 1979 hefur deild Íslenzka fjárhundsins borið ábyrgð á varðveizlu og ræktun kynsins. Árið 1996 beitti deildin sér fyrir stofnun alþjóðlegs samstarfs sjö þjóða um markvissa stefnu í ræktun hans.
Íslenzki fjárhundurinn er dýrmætur arfur þjóðarinnar, gersemi, sem okkur ber öllum að standa vörð um.
FCI Ræktunarmakrmið nr. 289.
Upphaflegur útgáfudagur: 24.06.1987.
FCI Ræktunarmakrmið nr. 289.
Uppruni og heimaland: Ísland.
Eiginleikar: Smalahundur.
FCI flokkun: Tegundahópur 5, spísshundur. Flokkur 3. Norrænn vakt- og smalahundur.
Vinnuprófs er ekki krafizt.
Saga: Íslenzki fjárhundurinn er eini þjóðarhundur Íslendinga. Hann barst til landsins þegar á söguöld með norrænum landnámsmönnum. Hann varð bændum ómissandi við smölun og yfirsetu og vinnueiginleikar hans hafa aðlagazt landslagi, búskaparháttum og harðri lífsbaráttu á liðnum öldum. Síðustu áratugina hafa vinsældir hans aukizt og telst ekki í útrýmingarhættu, þótt stofninn sé ekki stór.
Heildarsvipur: Íslenzki fjárhundurinn er tæplega meðalstór með upprétt eyru og hringað skott. Séður frá hlið, mynda lengd og hæð rétthyrning en lengd frá bringubeini aftur að setbeini verður að vera meiri en hæð hans á herðakamb. Hæð framfóta á að vera jöfn hæð brjóskassa. Mildur, greindarlegur og oft brosleitur svipur, öruggt og fjörlegt fas er einkennandi fyrir hann. Hárafar er með tvennu móti, ýmist snoggt eða loðið en ávallt þétt og hrindir vel frá sér vætu. Útlitsmunur milli hunds og tíkar er greinilegur.
Eiginleikar og lund: Íslenzki fjárhundurinn er femur og þolinn smalahundur, sem geltir og nýtist vel til að reka og safna saman búfénaði úr haga eða af fjalli og til fjárleita.
Vakteðlið er hundinum eiginlegt og hann sýnir áberandi gestalæti, þegar ókunna ber að garði, án þess þó að vera árásargjarn. Veiðieiginleikar eru ekki áberandi í fari hans. Hann er glaður og vingjarnlegur, forvitinn og fjörmikill með ljúfa lund, harðger og óragur.
Höfuð er sterklegt og húð þéttliggjandi. Lengd höfuðkúpu er ívið meiri en lengd trýnis. Séð ofanfrá og frá hlið, myndar höfuðið þríhyrning. Höfuðkúpan er aðeins hvelfd. Ennisbrún er greinileg en hvorki há né brött. Nef er svart en dökkbrúnt á mórauðum og leirhvítum hundum. Trýni er kröftugt, fremur stutt og beint og mjókkar fram í snubbóttan þríhyrning séð bæði frá hlið og ofanfrá. Varir liggja þétt að kjálkum, litarhaft er svart en dökkbrúnt á mórauðum og leirhvítum hundum. Eyru eru í meðallagi stór og upprétt og nálgast jafnarma þríhyrning að lögun. Brúnir eru sléttar en eyrnabroddar aðeins ávalir. Eyrun eru hreyfanleg og kvik og sýna vel athygli og hugarástand hundsins. Hálsinn er í meðallagi langur og reistur, sterklegur og hvelfdur við hnakka. Húð er þéttliggjandi. Bolur er sterklegur og í samræmi við byggingu hundsins og heildarsvip. Bake r sterklegt, vel vöðvafyllt og beint. Brjóstkassi er langur, djúpur og vel hvelfdur. Lend er breið og vöðvafyllt. Spjaldhryggur er tiltölulega stutter, breiður, ávalur og vel vöðvafylltur. Kviður er aðeins uppdreginn. Skott er hátt ásett og hringast upp á bakið. Framfætur, séðir framafrá, eru samsíða, beinir og sterkbyggðir. Liðbeygjur eru eðlilegar. Bógar: Herðablöð eru fel hallandi og bógar vel vöðvafylltir. Sporar mega vera tvöfaldir. Lögun loppunnar er aðeins ílöng, tær eru hvelfdar og liggja þétt saman. Þófar eru stinnir. Afturfætur, séðir aftanfrá, eru samsíða, beinir og sterkbyggðir. Liðbeygjur eru eðlilegar. Læri eru breið og vöðvamikil. Sterklegir, tvöfaldir sporar (fjársporar) eru æskilegir. Séu tvöfaldir sporar á fram og afturfótum er hundurinn alspora.
Hreyfingar eru vasklegar, léttar og fjörlegar. Spyrna afturfóta er kröftug, Yfirferð er drjúg.
Feldur er myndaður úr þeli og yfirhárum og hrindir vel frá sér vætu. Hárafar er með tvennu móti: Snöggt hárafar: Ytri hár eru í meðallagi löng og frekar gróf en þelið þétt og mjúkt. Hár á trýni, kolli, eyrum og framan á fótleggjum er þétt og sneggra en lengra á hnakka, á hálsi, herðakambi, bringu og aftan á lærum. Skott er þétthært og loðið og lengd skotthára er í samræmi við hárafar hundsins. Langt hárafar (lubbar): Ytri hár eru lengri en í meðallagi og frekar gróf en þelið þétt og mjúkt. Hár á trýni, kolli, eyrum og framan á fótleggjum er þétt og snettra en mun lengra á hnakka, við eyru, á hálsi, herðakambi, bringu, aftan á framfótum (fanir) og aftan á lærum. Skott er þétthært og liðið og lengd skotthára í samræmi við hárafar hundsins.
Litir: Litbrigði eru með ýmsu móti, en þó skal einn aðallitur ávallt vera ríkjandi. Aðallitir eru: Gulur í ýmsum blæbrigðum, allt frá ljósgulu til dökkrauðguls, leirhvítur, mórauður, grár, svartur. Hvítt fylgir alltaf aðallit en algengir hvítir flekkir eru: Blesa, önnur kinn eða helmingur höfuðs (skjömbótt), kragi (strútótt), á bringu, í skottenda (týra), í kringum klær (sporótt), upp eftir löpp (löppótt) og hátt upp eftir löpp (leistótt). Mjög algengt er, að aðalliturinn sé l´jósari, jafnvel hvítur, frá hálsi undir kvið og aftur á skottenda (botnótt). Oft fylgir kollóttur blær á trýni gulum og gráum feldlit og jafnvel svört hár og hárendar (kolhært). Svörtum aðallit fylgja alltaf einhverjir af ofangreindum, hvítum flekkjum ásamt gulum lit á fótleggjum, kinnum og yfir augum (þrílitt). Mikið flékkótt er leyfilegt en ekki æskilegt að hvítt sé ríkjandi.
Hæð: Æskileg hæð hunda er 46 sm og tíka 42 sm.
Gallar: Öll frávik frá ofangreindri lýsingu eru gallar, sem skulu dæmdir í réttu hlutfalli við frávikið frá ræktunarmarkmiðinu. Svört kappa (kápótt) með gulum og gráum litum er líka galli.
Alvarlegir gallar: Engir sporar, gul augu, kringlótt og/eða útstæð augu.
Athugið: Bæði eistu skulu vera af eðlilegri stærð og rétt staðsett í pungnum.
